Ung thư gan: Triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Ung thư gan là một loại ung thư bắt đầu trong tế bào gan, cơ quan chính trong cơ thể có chức năng sản xuất mật và giúp tiêu hóa thức ăn, giải độc cơ thể và sản xuất protein. Ung thư gan thường phát triển từ các tế bào gan đã bị tổn thương hoặc mắc bệnh, và có thể lan sang các cơ quan khác trong cơ thể.

Ung thư gan là gì?

Ung thư gan là sự phát triển không kiểm soát của các tế bào trong gan. Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, chịu trách nhiệm chuyển hóa chất dinh dưỡng, lọc độc tố và tạo ra các protein quan trọng. Tuy nhiên, khi các tế bào gan phát triển bất thường và không kiểm soát, chúng có thể hình thành các khối u ác tính, gây ra ung thư gan. Đây là một trong những căn bệnh nguy hiểm, đặc biệt khi không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Phân loại ung thư gan nguyên phát

Ung thư gan nguyên phát có thể được chia thành nhiều loại khác nhau tùy thuộc vào loại tế bào bị ảnh hưởng:

• Ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma – HCC): Là loại ung thư gan phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% tổng số các trường hợp ung thư gan. HCC thường xảy ra ở những người có bệnh gan mãn tính như viêm gan B, viêm gan C, hoặc xơ gan.
• Ung thư đường mật: Xảy ra trong các ống mật, cơ quan chịu trách nhiệm dẫn mật từ gan đến ruột non. Mặc dù hiếm gặp, nhưng ung thư này có thể gây tắc nghẽn đường mật, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng.
• U mạch máu ác tính: Đây là loại ung thư hiếm gặp phát sinh từ các mạch máu trong gan. U mạch máu ác tính có thể lan rộng nhanh chóng và khó điều trị.
• U nguyên bào gan: Là một dạng ung thư gan hiếm gặp, xảy ra chủ yếu ở trẻ em, với sự phát triển không kiểm soát của các tế bào chưa trưởng thành trong gan.

Triệu chứng ung thư gan

Ung thư gan giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ rệt và bệnh có thể tiến triển mà không gây đau đớn hoặc khó chịu. Tuy nhiên, khi ung thư phát triển, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên, bên phải: Cảm giác đau hoặc cứng ở phần trên của bụng, gần gan.
• Sưng bụng (báng bụng): Sự tích tụ chất lỏng trong bụng có thể xảy ra, dẫn đến sưng và cảm giác nặng nề.
• Giảm cân không giải thích được: Mất cân nhanh chóng mà không thay đổi chế độ ăn uống hoặc lối sống.
• Vàng da và mắt (vàng da): Khi gan không hoạt động bình thường, có thể gây ra tình trạng vàng da và mắt do sự tích tụ của bilirubin trong máu.
• Mệt mỏi, yếu đuối: Cảm giác mệt mỏi liên tục, không có năng lượng.
• Chán ăn và buồn nôn: Khó tiêu và mất cảm giác thèm ăn, có thể dẫn đến giảm cân.
• Sốt nhẹ hoặc kéo dài: Sốt có thể xuất hiện nếu ung thư gan gây viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng trong cơ thể.

Nguyên nhân gây bệnh ung thư gan

Ung thư gan có thể do nhiều yếu tố gây ra, nhưng các nguyên nhân chủ yếu bao gồm:

• Xơ gan: Là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến ung thư gan. Xơ gan có thể do viêm gan mãn tính (viêm gan B, C), rượu bia, béo phì, hoặc bệnh gan nhiễm mỡ.
• Viêm gan B và C: Những bệnh này làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Viêm gan C đặc biệt có thể dẫn đến tổn thương gan và xơ gan.
• Béo phì và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Tình trạng này gây tổn thương cho gan và làm tăng nguy cơ ung thư.
• Lạm dụng rượu bia lâu dài: Uống rượu bia quá mức gây tổn hại cho gan và dẫn đến xơ gan.
• Tiếp xúc với aflatoxin: Đây là chất độc từ nấm mốc có thể phát triển trên các loại thực phẩm như lúa gạo, ngô và đậu. Aflatoxin có thể gây ung thư gan.
• Di truyền: Một số trường hợp ung thư gan có yếu tố di truyền, mặc dù rất hiếm.

Ai có nguy cơ mắc bệnh ung thư gan?

Các đối tượng có nguy cơ mắc ung thư gan cao bao gồm:

• Người bị viêm gan mạn tính do virus B hoặc C.
• Người bị xơ gan.
• Những người lạm dụng rượu bia lâu dài.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh, dễ tiếp xúc với aflatoxin.
• Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan.

Các giai đoạn ung thư gan

Ung thư gan được phân chia thành các giai đoạn từ I đến IV, dựa trên mức độ lan rộng của bệnh:

• Ung thư gan giai đoạn I: Khối u nhỏ, chưa lan rộng ra ngoài gan. Điều trị có thể mang lại hiệu quả cao.
• Ung thư gan giai đoạn II: Khối u bắt đầu phát triển lớn hơn và có thể đã lan vào các mạch máu trong gan.
• Ung thư gan giai đoạn III: Khối u đã lan sang các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan lân cận như phổi, bụng.
• Ung thư gan giai đoạn IV: Đây là giai đoạn cuối, khi ung thư đã di căn rộng rãi sang các cơ quan khác trong cơ thể, gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Ung thư gan có nguy hiểm không?

Ung thư gan là một căn bệnh rất nguy hiểm vì nó thường được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, khi các phương pháp điều trị trở nên khó khăn và hiệu quả điều trị thấp. Những biến chứng nghiêm trọng của ung thư gan có thể bao gồm:

• Thiếu máu: Do chảy máu trong hoặc xung quanh khối u.
• Tắc nghẽn ống dẫn mật: Làm tắc nghẽn dịch mật, gây vàng da và các vấn đề tiêu hóa.
• Chảy máu: Từ khối u hoặc vỡ tĩnh mạch trong gan.
• Giãn tĩnh mạch thực quản: Có thể gây nôn ra máu.
• Hội chứng gan thận: Suy giảm chức năng thận do gan không còn hoạt động bình thường.
• Bệnh não gan: Khi chức năng gan suy giảm, chất độc tích tụ trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán ung thư gan có thể bao gồm các phương pháp sau:

• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm chức năng gan, bao gồm xét nghiệm alpha-fetoprotein (AFP), có thể giúp phát hiện ung thư gan. Tuy nhiên, AFP không phải lúc nào cũng tăng trong tất cả các trường hợp ung thư gan.
• Siêu âm gan: Siêu âm là phương pháp không xâm lấn giúp phát hiện khối u trong gan. Đây là bước đầu tiên trong việc kiểm tra ung thư gan.
• Chụp CT/MRI: Các xét nghiệm này có thể giúp bác sĩ xác định chính xác kích thước và vị trí của khối u, đồng thời kiểm tra sự lan rộng của bệnh.
• Sinh thiết gan: Lấy mẫu mô gan để xét nghiệm tế bào ung thư. Sinh thiết giúp xác định chính xác loại ung thư và mức độ lan rộng của bệnh.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) với thuốc cản quang: Giúp cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về tình trạng khối u trong gan và các mô xung quanh.

Điều trị khối u ác tính ở gan

Điều trị ung thư gan phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, tình trạng sức khỏe chung của bệnh nhân và loại ung thư gan. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Phẫu thuật: Nếu khối u ung thư còn nhỏ và chưa lan rộng, phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc cắt bỏ phần gan có thể được thực hiện.
• Cấy ghép gan: Được chỉ định cho những bệnh nhân có ung thư gan giai đoạn sớm kèm theo xơ gan, khi phẫu thuật không thể thực hiện được.
• Liệu pháp tắc mạch (TACE): Phương pháp này bao gồm việc tiêm thuốc vào động mạch gan để ngừng cung cấp máu cho khối u, làm khối u teo lại.
• Điều trị bằng sóng radio (RFA): Là một phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, sử dụng sóng radio để phá hủy các tế bào ung thư.
• Hóa trị và xạ trị: Các phương pháp này có thể được sử dụng trong trường hợp ung thư gan đã lan rộng hoặc không thể phẫu thuật.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch: Đây là các phương pháp điều trị mới, sử dụng thuốc để nhắm vào các tế bào ung thư hoặc kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể để tiêu diệt tế bào ung thư.

Biện pháp phòng bệnh

Điều trị ung thư gan phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh, loại ung thư, và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Phẫu thuật: Nếu khối u ung thư còn nhỏ và chưa lan rộng, phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc cắt bỏ phần gan có thể được thực hiện.
• Cấy ghép gan: Được chỉ định cho những bệnh nhân có ung thư gan giai đoạn sớm kèm theo xơ gan, khi phẫu thuật không thể thực hiện được.
• Liệu pháp tắc mạch (TACE): Phương pháp này bao gồm việc tiêm thuốc vào động mạch gan để ngừng cung cấp máu cho khối u, làm khối u teo lại.
• Điều trị bằng sóng radio (RFA): Là một phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu, sử dụng sóng radio để phá hủy các tế bào ung thư.
• Hóa trị và xạ trị: Các phương pháp này có thể được sử dụng trong trường hợp ung thư gan đã lan rộng hoặc không thể phẫu thuật.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch: Đây là các phương pháp điều trị mới, sử dụng thuốc để nhắm vào các tế bào ung thư hoặc kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể để tiêu diệt tế bào ung thư.

Dinh dưỡng cho người bệnh ung thư gan

Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong quá trình điều trị ung thư gan. Người bệnh cần duy trì chế độ ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa và hỗ trợ hệ miễn dịch. Các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, và chất xơ nên được bổ sung vào chế độ ăn uống để giúp cải thiện sức khỏe gan và sức khỏe tổng thể.

Tiên lượng ung thư gan phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, sự đáp ứng với điều trị, và tình trạng sức khỏe chung của bệnh nhân. Nếu ung thư gan được phát hiện ở giai đoạn sớm và được điều trị kịp thời, cơ hội sống lâu dài sẽ cao hơn. Tuy nhiên, ung thư gan có thể tái phát và tiên lượng không thuận lợi nếu không được phát hiện sớm.

Đội ngũ biên soạn: Nhà Thuốc Tuệ An