Nguyên nhân gây ung thư phổi, cách phòng ngừa

Ung thư phổi là một trong những căn bệnh nguy hiểm, chiếm tỷ lệ cao cả về số ca mắc mới và tử vong tại Việt Nam. Việc hiểu rõ về các loại ung thư phổi giúp chúng ta nâng cao nhận thức, chủ động phòng ngừa và phát hiện bệnh sớm để có cơ hội điều trị hiệu quả hơn.

Ung thư phổi là gì?

Ung thư phổi là căn bệnh xảy ra khi các tế bào trong phổi phát triển bất thường, không kiểm soát được, dẫn đến sự hình thành các khối u ác tính. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên toàn thế giới, đặc biệt có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ung thư phổi là gì?

Ung thư phổi có thể phát triển do nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

• Hút thuốc lá: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Khoảng 85% trường hợp ung thư phổi liên quan đến hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc thụ động.
• Ô nhiễm không khí: Việc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm không khí lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tiếp xúc hóa chất độc hại: Amiăng, radon, asen và các chất độc khác thường gặp trong công nghiệp cũng là yếu tố nguy cơ.
• Yếu tố di truyền: Tiền sử gia đình có người mắc ung thư phổi có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Bệnh phổi mãn tính: Các bệnh lý như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc lao phổi có thể là nguyên nhân gây ung thư phổi.

Các loại ung thư phổi phổ biến

Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) Loại ung thư này có tốc độ phát triển và khả năng di căn nhanh chóng. Hầu hết bệnh nhân mắc ung thư phổi tế bào nhỏ đều có tiền sử hút thuốc lá. Do triệu chứng không rõ ràng, bệnh thường được phát hiện muộn, khi tế bào ung thư đã di căn đến các cơ quan khác như não, gan hoặc xương.

Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC): Đây là dạng ung thư phổi phổ biến nhất, chiếm phần lớn các ca chẩn đoán. Loại ung thư này được chia thành 3 phân nhóm:

• Ung thư biểu mô tuyến: Chiếm 40% các trường hợp, thường xuất hiện ở cả người hút thuốc lẫn không hút thuốc, đặc biệt phổ biến ở phụ nữ.
• Ung thư biểu mô tế bào vảy: Chiếm 25-30%, thường phát triển ở trung tâm phổi.
• Ung thư biểu mô tế bào lớn: Hiếm gặp hơn, chiếm 10-15%, nhưng có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của phổi.

Các giai đoạn ung thư phổi

Ung thư phổi được chia thành các giai đoạn dựa trên kích thước khối u, mức độ xâm lấn và khả năng di căn:

Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC)

Được chia thành 2 giai đoạn chính:

• Giai đoạn khu trú: Tế bào ung thư chỉ giới hạn ở một bên phổi và các hạch bạch huyết lân cận.
• Giai đoạn lan tràn: Tế bào ung thư đã di căn sang phổi đối diện hoặc đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC)

Loại ung thư này có 4 giai đoạn, tùy thuộc vào kích thước khối u và mức độ lây lan:

• Giai đoạn 0 (tại chỗ): Khối u chưa lan ra ngoài lớp lót bên trong phổi.
• Giai đoạn I: Ung thư khu trú ở một bên phổi, chưa xâm lấn các vùng khác.
• Giai đoạn II: Tế bào ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết hoặc có nhiều khối u trong một thùy phổi.
• Giai đoạn III: Ung thư đã lan đến các hạch hoặc cấu trúc lân cận trong cùng một phổi.
• Giai đoạn IV: Tế bào ung thư đã di căn đến phổi đối diện, các cơ quan khác hoặc gây tràn dịch màng phổi.

Triệu chứng của ung thư phổi

Triệu chứng của ung thư phổi thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, bạn có thể gặp phải các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài hoặc ho ra máu.
• Đau ngực hoặc khó thở.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Mệt mỏi, uể oải kéo dài.
• Khàn tiếng hoặc khó nuốt.
• Nhiễm trùng phổi tái phát (viêm phổi, viêm phế quản).

Các phương pháp chẩn đoán ung thư phổi

Để phát hiện ung thư phổi, các bác sĩ thường áp dụng các phương pháp chẩn đoán sau:

• Chụp X-quang phổi: Phương pháp đơn giản giúp xác định các bất thường ở phổi.
• CT scan: Giúp cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về khối u và sự lan rộng của bệnh.
• Nội soi phế quản: Dùng ống nội soi để quan sát trực tiếp đường thở và lấy mẫu mô.
• Sinh thiết: Xác định tính chất ác tính của khối u.
• Xét nghiệm đột biến gen: Hỗ trợ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, như liệu pháp nhắm trúng đích.

Các phương pháp điều trị ung thư phổi

Tùy thuộc vào giai đoạn và tình trạng sức khỏe, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Phẫu thuật: Áp dụng cho giai đoạn sớm, khi khối u chưa di căn. Bác sĩ sẽ cắt bỏ khối u và một phần hoặc toàn bộ phổi bị ảnh hưởng.
• Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư. Phương pháp này thường được kết hợp với phẫu thuật hoặc xạ trị.
• Xạ trị: Dùng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị thường được áp dụng cho các trường hợp ung thư phổi không thể phẫu thuật.
• Liệu pháp nhắm trúng đích: Dành cho những bệnh nhân có đột biến gen đặc biệt (EGFR, ALK, ROS1). Liệu pháp này giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư một cách chính xác.
• Liệu pháp miễn dịch: Kích hoạt hệ miễn dịch của cơ thể để tấn công và tiêu diệt tế bào ung thư.

Cách phòng ngừa ung thư phổi

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc ung thư phổi, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm thiểu nguy cơ:

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế phát triển của ung thư phổi: Để hỗ trợ quá trình điều trị và giảm nguy cơ tiến triển của ung thư phổi, bạn cần xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Duy trì điều trị đúng phác đồ, tái khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.
• Tâm lý tích cực: Giữ tinh thần thoải mái, giảm căng thẳng bằng cách chia sẻ với người thân, nuôi thú cưng, hoặc tham gia các hoạt động thư giãn.
• Ngừng hút thuốc: Từ bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt sẽ cải thiện đáng kể tình trạng sức khỏe phổi.
• Tập thể dục thường xuyên: Duy trì vận động hàng ngày giúp tăng cường hệ miễn dịch và sức đề kháng.
• Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Hạn chế ở gần các khu vực có hóa chất độc hại, khói bụi công nghiệp hoặc phóng xạ.
• Liên hệ bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường: Nếu xuất hiện triệu chứng như ho kéo dài, đau ngực hoặc khó thở, hãy đi khám ngay.

Chế độ ăn uống: Bổ sung rau củ và trái cây giàu vitamin, đặc biệt là thực phẩm chứa nhiều chất chống oxy hóa. Hạn chế đồ ăn chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn để giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến phổi.

Những câu hỏi thường gặp về ung thư phổi

Ung thư phổi có khả năng tái phát không?

Có, ung thư phổi hoàn toàn có khả năng tái phát, ngay cả với những bệnh nhân được điều trị sớm ở giai đoạn I-II. Dù đã phẫu thuật loại bỏ khối u, nguy cơ tái phát vẫn tồn tại và dao động từ 30-55% trong 5 năm đầu sau phẫu thuật. Việc thăm khám định kỳ là rất quan trọng để theo dõi và phát hiện sớm tình trạng tái phát nếu có.

Thời gian sống của bệnh nhân ung thư phổi là bao lâu?

Thời gian sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: loại ung thư (tế bào nhỏ hoặc không tế bào nhỏ), giai đoạn bệnh khi được chẩn đoán, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, và mức độ đáp ứng với điều trị.

Đối với bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm, cơ hội sống sau 5 năm cao hơn đáng kể. Một số trường hợp ung thư giai đoạn 4, nếu đáp ứng tốt với phác đồ điều trị, có thể kéo dài 7-10 năm hoặc lâu hơn.

Tại sao không hút thuốc vẫn mắc ung thư phổi?

Dù không hút thuốc, vẫn có những yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, bao gồm:

• Hít khói thuốc thụ động: Việc sống hoặc làm việc gần người hút thuốc cũng ảnh hưởng đáng kể.
• Ô nhiễm không khí: Tiếp xúc với bụi mịn và các chất độc hại trong môi trường.
• Khí radon: Một loại khí phóng xạ tự nhiên trong đất và nhà ở có thể gây ung thư phổi.
• Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi có nguy cơ cao hơn.
• Các bệnh lý phổi tiềm ẩn: Một số bệnh mãn tính như xơ phổi hoặc lao phổi cũng có thể là yếu tố nguy cơ.

Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe.

Ung thư phổi là căn bệnh nguy hiểm, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, cơ hội sống sót sẽ được cải thiện đáng kể. Quan trọng nhất là thực hiện các biện pháp phòng ngừa và duy trì lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe phổi của bạn.

Đội ngũ biên soạn: Nhà Thuốc Tuệ An